اوليا چَلبى (۱۰۲۰-۱۰۹۳ ق / ۱۶۱۱-۱۶۸۲ م)، سياح بزرگ عثمانی و مؤلف سیاحت نامه اولیاء چلبی است. ایشان در استانبول زاده شد و بعد از اینکه در مدرسه زبان‌های عربی و فارسی و موسیقی را آموخت وارد دربار عثمانی شد. اولیاء چلبی بعد از زندگی پرماجرایش در سال ۱۶۸۲ در استانبول درگذشت، اما محل دفن او مشخص نیست. اولیاء چلبی چهل سال از عمرش را به سیاحت در اراضی عثمانی و مملکت‌های هم جوار همچون ایران صفوی و غیره گذراند؛ که حاصل این سیاحت تألیف کتاب ده جلدی سفرنامه اولیاء چلبی شد. اولیاء چلبی در جلد دوم و چهارم سفرنامه‌اش به ایران دوران صفوی بعد از صلح با عثمانی پرداخته است.
اولیاء چلبی در جلد چهارم سیاحت نامه‌اش در طی سفری که به اردبیل داشت از سراب گذشته و به توصیف این شهر به صورت زیر پرداخته است:
«ستایش اشکال شهر سراو (سراب) شهری متوسط در خاک پاک آذربایجان در یک دشت وسیع، در دره‌ی چمن‌زار و علف‌زار واقع شده است. این شهر از چند شاه به شاه دیگر انتقال یافته و شهر منحوس است که جملگی چهار هزار عدد خانه‌های آجری دیواردار دارد. مسجدها، کاروانسراها، حمام و بازارهایش مزین هستند. این شهر در شرق کوه سیلان (سبلان) واقع شده و کوه سیلان (سبلان) در غرب این شهر زمینی به مساحت پنج فرسخ است. تمامی آب رود سراه (سراب) از کوه سبلان سرچشمه می‌گیرد و به دریای رومیه (اورمیه) سرازیر می‌شود. علی‌رغم اینکه حبوباتش زیاد است ولی میوه ندارد. مردم‌اش نیز سفید چهره هستند.»
نکته: به نظر میرسد منظور اولیاء چلبی از منحوس بودن شهر انتقال سراب به صورت مداوم از شاهی به شاه دیگر است.
متن اصلی سفرنامه اولیاء چلبی به سراب (نگاه داشته شده در کتابخانه دانشگاه تورنتو)
با سلام