دقیقا بعد از اعلام خبر انتصاب جان بولتن، سیاستمدار جنگ طلب امریکایی به سمت مشاور امنیت ملی ترامپ و جایگزینی رییس سازمان سیا با رکس تیلرسون وزیر میانه رو اما محافظه کار امور خارجی آمریکا ، به همراه لفاظی های ترامپ برای خروج از برجام و بازگرداندن تحریم ها علیه ایران، نرخ ارز و طلا در بازارهای مرجع شروع به افزایش کرد.
این افزایش نرخ دلار را صد البته میتوان به چند دلیل اقتصادی که شاید بعضی از آنها هم فقط حدس و گمان باشد ، نیز مرتبط ساخت.
مانند دلایل زیر
1-در یک نگاه بدبینانه این دولت است که علاقه دارد تفاوت بین دلار با نرخ مصوب او 3660 تومان با دلار بازار آزاد به قدری باشد که از محل عرضه آن به بازار آزاد کسری بودجه خود را جبران نماید.
2-خروج ارزی معادل 10 میلیارد دلار از بازار ارزی کشور که اغلب توسط توریست های وطنی به خارج از کشور منتقل شده است نقش مهمی در کمبود دولت برای عرضه دلار ایفا نموده و بنابراین با عدم عرضه دلار ، نرخ آن افزایش یافته است .
3-عده ای در داخل کشور با خرید دلار از دولت با نرخ دولتی ، آن را احتکار کرده اند و عمدا نمی گذارند که دلار به حالت عادی و شناور خود برگردد. یعنی دست هایی در کارند که عمدا دلار را گران کنند اما این دست ها خارج از اراده دولت قرار دارند.
4- سیاست های غلط دولت در مهار نرخ دلار در دی ماه سال قبل سبب شده است تا با بازشدن بازار رسمی بعد از گذران تعطیلات عید، سبب شده است تا نرخ دلار واکنشی اتوماتیک به آن کنش های دولت ساخت از خود بروز دهد.
5-تهدیدات نظامی و تحریمی ترامپ علیه ایران با اضافه کری خوانی های عربستان برای اقدام نظامی علیه ایران ، سبب بروز بحرانی اجتماعی شده است که به تبع آن مردم بصورت تبدیل سرمایه به دلار به ان واکنش نشان می دهند.
همه این گزینه ها متصور است و شاید احتمالات اقتصادی بیشتری هم وجود داشته باشد. اما مساله مهم و اساسی اینجاست که دولت چرا در مواجهه با این مساله به شدت سکوت اختیار کرده است. انتظار مردم از دولت در چنین شرایطی که دارایی هایشان هر روز کم ارزش تر از دیروز میشودT صرفا اظهار تاسف فلان مسئول اجرایی و غیر اجرایی نیست.
جالب است که بدانیم نخستین واکنش رسمی به بحران چند روزه دلار در کشور ، توسط مشاور فرهنگی رییس جمهور صورت گرفت. آنهم واکنشی رمز و راز دار! واکنش پر از کد های اطلاعاتی و امنیتی .
توئیت حسام الدین آشنا چنین است :
(مشکل فقط چهارراه استانبول نیست. بخشی از مشکل چهار راهی است که به اربیل، دوبی و استانبول و .. منتهی میشود.مردم و دولت نه تسلیم بحران سازی اجتماعی دیماه شدند و نه تسلیم بحران سازی اقتصادی ، ارتباطی و اطلاعاتی اردیبهشت ماه میشوند.ساعت پایتخت ایران هرگز به وقت شام تنظیم نخواهد شد.)
علیرغم اینکه توده های مردمی قادر به ترجمه این پیام رمزدار نیستند ، نخبگان سیاسی اقتصادی کشور نیز هرکدام از ظن خود تفسیری از این پیام ارائه خواهند نمود.
این پیام مبهم و گنگ را بگذارید در کنار بی تفاوتی آشکار رییس جمهور به مساله ارز در سخنرانی اش در مراسم گرامیداشت روز فناوری هسته ای. این بی تفاوتی در کنار آن توئیت پر ابهام می تواند چنین تصوراتی را تقویت نماید که
1- کار ، کار خود دولت است . دولت از بابت بروز چنین شرایطی هم سود می برد و هم خرسند است .
2- دولت در مقابل شرایطی قرار دارد که همان دست های خارج از دولت برای او تدارک دیده اند اما توانی برای مقابله با آنها ندارد .
3- تکانه های خارجی خارج از اراده و توان ودولت امکان خلق چنین بحرانی را دارند.
پیش کشیدن هر کدام از گزینه های فوق برای تبیین چرایی صعود انفجاری نرخ دلار که طی آن 40 درصد از ارزش پول ملی کشورمان بر باد رفته است، می تواند جای بسی تاسف باشد.
بهر حال دولت موظف است در خصوص این ماجرا آنچه ضروری است را با مردم در جریان بگذارد . این قاعده دمکراسی است که دانستن حق مردم است . اگر دولت در مقابل اراده های سخت مخالفین توان مقاومت ندارد ، هیچ جایی برای پنهان کاری نیست و پنهان کاری در این خصوص گناهی نابخشودنی تر نیز به شمار می آید. دولت نمی تواند و نباید با ارائه تصویری گنگ و نامفهوم مانند آنچه در توئیت آقای آشنا می توان یافت ، بحران را ریشه دارتر و عمیق تر هم بنماید.
یادداشت:غلامرضا منصوری